Er zijn veel soorten houten plaatmaterialen, maar we kunnen ze onderverdelen in twee hoofdgroepen: constructieplaten en meubel- en timmerpanelen.
Constructieplaten
Bijna iedere doe-het-zelver die wel eens iets aan zijn huis vertimmert, zal werken met constructieplaten. Er is een ruime keus beschikbaar en elk type heeft zijn eigen toepassingen en stelt zijn eigen eisen aan verwerking en afwerking. Zoals de naam al zegt, dienen constructieplaten vooral voor de constructie en niet ‘voor het mooie’. Gebruik je ze voor zichtwerk, dan zal vaak een afwerking met een verflaag nodig zijn.
Triplex en multiplex
Triplex en multiplex bestaan uit drie of meer dunne lagen hout die op elkaar zijn gelijmd. Het gebruikte hout kan zowel hardhout als zachthout – bijvoorbeeld populieren of berken – zijn. Multiplex is onder meer geschikt voor de constructie van scheidingswanden, tafelbladen, vloeren en allerhande betimmeringen binnenshuis.
Spaanplaat
Spaanplaat bestaat uit samengeperste en gelijmde houtsnippers Het is een vrij zwaar plaatmateriaal met weinig structurele sterkte. Daartegenover staat dat het relatief weinig kost. Spaanplaat wordt vaak gebruikt om vloeren te egaliseren voor het leggen van laminaat of tapijt. Voor zichtwerk is het minder geschikt met zijn grove structuur. En nog een dingetje: van werken met spaanplaat wordt je gereedschap snel bot.
Hardboard
Een dun plaatmateriaal, gemaakt van onder hoge druk geperste houtpulp. Vaak heeft het een gladde en een ruwe kant. Hardboard is goedkoop en ziet er ook goedkoop uit. Daarom wordt het gewoonlijk gebruikt voor het egaliseren van vloeren, als bedbodem of als achterschot van kasten, allemaal toepassingen waarbij het uit het zicht blijft. Het is een makkelijk te verwerken materiaal, dat je ook in gebogen vormen kunt bevestigen.
Tip: Gaatjesboard – een hardboardplaat met allemaal gaatjes – is handig om allerlei dingen aan op te hangen, bijvoorbeeld gereedschap in je hobbyruimte.
Zachtboard
Zachtboard wordt gemaakt door houtvezels te persen onder minder hoge druk. Dat levert een licht plaatmateriaal op, dat makkelijk te verwerken is, maar hoegenaamd geen structurele sterkte bezit. Behalve voor prikborden, kan het worden gebruikt als ondervloer.
MDF
MDF staat voor Medium Density Fireboard. Het wordt gemaakt door houtstof onder hoge druk te persen en te lijmen. Het resultaat is een gladde plaat, die zich laat zagen als hout en goed te verven of te lakken is. MDF is ook eenvoudig te frezen, maar als je het gaat schroeven, is het verstandig om de gaten voor te boren om splijten te voorkomen. MDF kan niet buiten worden gebruikt, maar binnenshuis zijn er veel toepassingen: van allerlei meubels tot betimmeringen en lijstwerk.
Betonplex
Deze multiplexvariant dankt zijn naam aan de oorspronkelijke toepassing: bekisting voor het storten van beton. Betonplex bestaat uit lagen vuren- of populierenhout, afgewerkt met een gladde en waterdichte laag epoxyhars. Hierdoor is het geschikt voor toepassingen buiten. Denk bijvoorbeeld aan zelfgemaakte tuinmeubelen. Betonplex is vrij zwaar en relatief prijzig.
OSB
OSB (Oriented Strand Board) is een grof plaatmateriaal, gemaakt van gelijmde houtspaanders. Door het grove aspect is het niet geschikt als meubelmateriaal, maar het is een goedkope oplossing als onderlaag voor parketvloeren of wandconstructies. OSB platen zijn verkrijgbaar met messing en groef.
Underlayment
Underlayment platen bestaan uit lagen verlijmd grenen- of vurenhout. Het is een sterke en relatief goedkope constructieplaat, die veel wordt gebruikt voor vloeren en wanden. Door de wat grove structuur is het minder eenvoudig af te werken.
Meubelpanelen en timmerpanelen
Anders dan constructieplaten, zijn deze plaatmaterialen specifiek bedoeld voor meubels, en zijn de uiterlijke aspecten even belangrijk als de structurele eigenschappen.
Meubelpanelen
Meubelpanelen zijn spaanplaten afgewerkt met een kunststof coating. Vaak is deze toplaag wit, maar er zijn allerlei dessins verkrijgbaar. Populair zijn de ‘net echte’ houtdessins, waarbij je zelfs de houtnerf kunt voelen. Na het zagen, kun je de zaagrand afwerken met kantband in hetzelfde dessin. Dit plak je met een strijkijzer op de randen.
Tip: De toplaag van meubelpanelen splintert snel. Gebruik altijd een scherpe zaag met fijne tanden om dit risico zoveel mogelijk te beperken, en zaag met kalme bewegingen.
Timmerpanelen
Timmerpanelen zijn de enige in het rijtje die bestaan uit massief hout. Ze worden gemaakt door latjes aan elkaar te lijmen tot panelen van verschillende diktes en afmetingen, en zijn verkrijgbaar in grenen, vuren, beuken, eiken en andere houtsoorten. Timmerpanelen zijn een sterk en makkelijk te verwerken materiaal voor meubels. Afgewerkt met olie, vernis of transparante beits, behouden ze hun natuurlijke uitstraling.
3 thoughts on “Houten plaatmaterialen en panelen”
Een aantal plaatjes kloppen niet bij de tekst.
Dankje Rick, is nu in orde!
Dankjewel voor dit artikel over verschillende soorten hout. Samengeperste platen en mdf vind ik erg zwaar en daarom minder prettig om mee te werken. PRettig is wel dat je daar niet met nerven rekening hoeft te houden.